Tekillik (Singularity) Nedir? Kavramın Tarihçesi ve Kökeni
Tekillik (Singularity) kavramını daha geniş bir bakışla kavramak için, sözcüğün tarihçesini araştıralım. İngilizcedeki "Singularity" sözcüğü; benzeri olmayan, tekil sonuçlara yol açan durum anlamına gelir.
Matematik ve Astrofizikte Tekillik
Matematikçiler bu sözcüğü, değişmez bir niceliğin giderek sıfıra yaklaşan bir sayıya bölünmesi sonucunda elde edilen ani büyüklük patlaması gibi, herhangi bir sonlu sınırı aşan değerin ifadesi olarak benimsemişlerdir.
Örneğin, basit bir fonksiyonu, y = 1/x, ele alın. x'in değeri sıfıra yaklaştıkça, fonksiyonun değeri (y) giderek daha büyük değerler alır. Böyle bir matematik fonksiyon gerçekte hiçbir zaman sonsuz bir değere ulaşmaz, çünkü bir sayıyı sıfıra bölmek matematik olarak tanımsızdır.
Sözcüğün benimsendiği ikinci alan astrofizik olmuştur. Büyük kütleli bir yıldızda bir süpernova patlaması olduğunda, kalıntısı er ya da geç sıfır oylum ve sonsuz yoğunluk noktasına doğru düşer, böylece merkezinde bir tekillik oluşur. Işığın bile bu sonsuz yoğunluktan kaçamayacağı düşünüldüğü için buna Kara Delik adı verilmiştir.
Teknolojik Tekilliğin Doğuşu
Tekilliğe, insanlık tarihinden bir kopuşu gerçekleştirebilecek bir olay olarak yapılan ilk atıf, John von Neumann'a aittir. 1960'larda I. J. Good, zeki makinelerin insanın müdahalesi olmadan, kendilerinden sonra gelecek kuşağı tasarlamaları sonucunda oluşan bir "Zeka Patlaması" hakkında yazmıştır.
Kavramın popülerleşmesinde kilit isimler şunlardır:
- Vernor Vinge: 1983'te Omni dergisindeki makalesinde ve 1986'da "Gerçek Zamanda Mahsur" (Marooned in Real-time) adlı bilimkurgu romanında, hızla yaklaşan teknolojik tekillik hakkında yazmıştır.
- Ray Kurzweil: 1989'da yayımlanan "Zeki Makineler Çağı" (The Age of Intelligent Machines) kitabı, makinelerin insan zekasını aşacağı bir geleceği ortaya koyar. 1999'daki "Tinsel Makineler Çağı" (The Age of Spiritual Machines) ise biyolojik zeka ile yapay zeka arasındaki birleşmeyi anlatır.
- Hans Moravec: 1988 tarihli "Aklın Çocukları" (Mind Children) kitabında robotları bizim evrilmiş mirasçılarımız olarak tanımlar. Onlar, bizim yeteneklerimizi öğrenip değerlerimizi paylaşacak olan "Aklımızın Çocukları"dır.
Doruk Nokta ve Gelecek
Avustralyalı bilim insanı Damien Broderick, "The Spike" (Doruk Nokta) adıyla yayımlanan kitaplarında, teknolojinin kazanacağı ivmenin uç aşamalarını analiz etmiştir. John Smart ise tekilliği; madde, enerji, uzay ve zaman sıkışması (MEST) adını verdiği sürecin kaçınılmaz sonucu olarak tanımlamıştır.
|
| Tekillik (Singularity) Nedir? |
Makineler Çocuklarımız mı? 🤖
Hans Moravec robotları "Aklımızın Çocukları" olarak tanımlıyor. Sizce yapay zeka insanlığın mirasını taşıyan bir evlat mı, yoksa bizi tahtımızdan edecek bir rakip mi? Yorumlarda tartışalım! 👇✨
